Wschodoznawcy na tropie:: Borys Gaponow

Tablica upamiętniająca Borysa Gaponowa, m. Kutaisi.

Borys Gaponow

Wczoraj był pierwszy dzień naszych badań terenowych w Gruzji, który spędziłyśmy w Kutaisi. Synagoga w tym mieście znajduje się przy ulicy Borysa Gaponowa i to właśnie jemu chcemy poświęcic tę notatkę.

Urodził się 20 lutego 1935r. w Eupatorii, na Krymie. Tłumaczył z gruzińskiego i rosyjskiego na hebrajski. Najbardziej znany jest ze swojego tłumaczenia gruzińskiego eposu "Rycerz w tygrysiej skórze", które było wydane w 1969 roku w Izraelu. Od 1944 roku jego rodzina mieszkała w Kutaisi. Dorastał bez ojca, który zginął na froncie. Miłość do języka hebrajskiego zaszczepił mu jego dziadek, rabbi Szmuel Maze, który pochodził ze znanej żydowskiej rodziny. W młodości dzięki pomocy dziadka opanował podstawy języka hebrajskiego, którego potem się uczył samodzielnie. Ten język stał się dla niego radością i smutkiem, sensem życia, całym światem.[i]

W 1956r. Borys Gaponow dostał się na studia do Insytutu Wschodoznawstawa w Moskwie, ale przez trudną sytuację finansową był zmuszony porzucić naukę. Do 1969 r. pracował w gazecie zakładaowej fabryki samochodowej, tłumaczył teksty z gruzińskiego na rosyjski, przepisywał, poprawiał. Pierwsze tłumaczenie pochodzi z 1949 roku. Był to wiersz M. Lermontowa. Fenomen Borysa Gaponowa polega na tym, że potrafił on pisać w języku hebrajskim i tłumaczyć, nie słysząc tego języka w swoim otoczeniu.

Swój ogromny dorobek literacki tworzył z myślą o uzyskaniu możliwości włączenia do Związku Pisarzy Gruzji. W końcu otrzymał taką możliwość, zebrał wszystkie potrzebne dokumenty i listy polecające, ale mimo wszystko nie został przyjęty do tej organizacji.

Będąc w zaawansowanej chorobie, osłabiony Gaponow wyjechał do Ojczyzny. 27 maja 1971 roku, o północy, rodzina Gaponowych przybyła do Izraela, gdzie był bardzo ceniony przez żydowskich pisarzy i uczonych. Pisarz od razu został umieszczony w szpitalu. Po opublikowaniu tłumaczenia „Rycerza w tygrysiej skórze” Borys Gaponow został członkiem honorowym Izraelskiej Akademii Języka Hebrajskiego. Ostatnie 14 miesięcy swojego życia spędził w kraju, w którym był doceniany - w Izraelu.